Waarom, vroeg Matthijs Neppelenbroek zich af, zien we bij supermarkten wel altijd de prijsverlagingen aangekondigd, maar nooit de prijsverhogingen?
De 27-jarige IT-management trainee van KLM kon zelf natuurlijk het antwoord al bedenken: geen mens zal producten kopen die zichtbaar dúúrder zijn geworden.
Maar zijn nieuwsgierigheid naar de prijsmechanismen in de detailhandel was zo groot dat Neppelenbroek zelf een systeem ontwikkelde om de prijsontwikkelingen bij marktleider Albert Heijn te gaan volgen. Via zijn website inprijsverhoogd.nl houdt hij systematisch alle prijsveranderingen bij, zowel omhoog als omlaag, van ruim 11.400 producten die online bij Albert Heijn te koop zijn.
Na anderhalf jaar turven is zijn conclusie, die hij in opdracht van de Levensmiddelenkrant deze week rapporteerde, even logisch als verbluffend. Het aantal prijsdalingen van Albert Heijn overtreft met ruim 15.000 het aantal prijsstijgingen (ruim 5.500) ruimschoots, maar per saldo worden de producten tóch duurder. Dat komt omdat de prijsverhogingen steeds in aanzienlijk grotere stappen worden gezet (gemiddeld 35 cent) dan de prijsverlagingen (gemiddeld 12 cent). Relatief gezien stijgen de prijzen steeds met 14,3 procent en dalen ze met 4,5 procent.
Dit beeld komt overeen met recent onderzoek van het Centraal Bureau van Statistiek. Daaruit blijkt dat supermarkten in de eerste acht maanden van dit jaar een omzetgroei bereikten van 2,1 procent, die weer voor ruim 95 procent te danken was aan prijsstijgingen en nauwelijks aan volumegroei.
Albert Heijn laat bij monde van een woordvoerder weten niet inhoudelijk op het onderzoek van inprijsverhoogd.nl in te gaan. "Wij houden zelf dagelijks onze prijsbewegingen bij en we passen prijzen aan in nauw overleg met onze leveranciers. Daarbij is het ons beleid dat we alleen dan de prijzen verhogen als dat echt niet anders kan, omdat bijvoorbeeld sommige grondstoffen in prijs zijn verhoogd." Het bedrijf zegt transparant in zijn prijsbeleid te zijn. "De klanten kunnen immers elke dag zien hoeveel duurder of goedkoper onze producten zijn."
Matthijs Neppelenbroek, die zelf als scholier enkele jaren werkzaam is geweest op de slagersafdeling van een Albert Heijn-filiaal in Hilversum, vindt de transparantie van supermarkten schijntransparantie. "Juist omdat prijsverhogingen nooit zichtbaar zijn wil ik de consument laten zien hoe prijsbewegingen daadwerkelijk liggen."
Een tweede doelstelling van het onderzoek ligt op een hoger plan. Omdat hij weet dat andere supermarktketens de marktleider doorgaans volgen in prijsstelling en hij een aantal kleinere winkelformules ook in zijn database aan het invoeren is, hoopt Neppelenbroek ooit "eventuele kartelvorming" aan het licht te kunnen brengen.
De conclusies van Neppelenbroek geven geen duidelijkheid of de sluimerende prijsverhogingen van Albert Heijn inmiddels het effect van de roemruchte "prijzenoorlog" hebben geneutraliseerd. Daarvoor zijn de data te vers. Vanaf eind 2003 voerde het supermarktconcern een felle prijzenslag met de concurrentie om zijn reputatieschade na het boekhoudschandaal te repareren. Toenmalig Albert Heijndirecteur Dick Boer – de huidige topman van moederconcern Ahold – zette zo vaak en zo veel producten in de aanbieding, dat het bedrijf binnen een aantal jaar zijn afgekalfde marktleiderschap weer op peil wist te brengen. In oktober 2006 verklaarde Boer de prijzenoorlog ten einde, die hij zelf altijd eufemistisch "herpositionering" had genoemd.
Door Philip de Witt Wijnen
